Daar zit ik dan: de zenuwen gieren door mijn lijf en mijn hoofd is gevuld met to-do gedachten. Een onverwachte vrije dag…
In plaats van eens lekker uit te slapen en te genieten van dit moment voel ik me opgejaagd. En daar geneer ik me dan weer voor, waardoor ik me nog ongemakkelijker voel.
Ik zie nu welke taken er nog op me lagen te wachten, die ik voor me uit kon schuiven toen ik nog ‘bezet’ was. De was is al een paar dagen niet opgevouwen. De cadeautjes voor mijn mans verjaardag moeten nog worden ingepakt. We hebben dringend brood en melk nodig. En ook al heb ik geen werkafspraken, ik heb wél werk: voorbereiding van een training, het verslag dat de deur uit moet, facturen die voor het eind van de maand verstuurd moeten worden en…en…en… Ik sta ‘Aan’.
Niet kunnen ontspannen
Herkenbaar? Zolang je dagen (over)vol zijn en je in de werkstand staat, verdringt die situatie andere nodige of zelfs noodzakelijke activiteiten, die na werktijd weer opdoemen. Hierdoor wordt het moeilijker om de ‘uitknop’ te vinden en tot rust te komen. Op zo’n moment kun je moeilijk prioriteiten stellen. Het stressniveau blijft hoog en ontspannen lukt niet. Hoe dit in het lichaam werkt legt neurowetenschapper Eric Scherder (https://timemanagement.nl/omgaan-met-stress/). Hij geeft ook tips om meer te ontspannen, zoals naar muziek luisteren, veel bewegen, nieuwe dingen leren en extra slapen. Op zichzelf prima tips, maar zulke gezonde keuzes maak je pas als je de ‘uitstand’ al een beetje gevonden hebt.
The third shift
Acute werkdruk verdringt dus tijdelijk andere werktaken met minder hoge prioriteit én de druk van het dagelijks leven. En andersom gebeurt dit ook, wanneer de druk in je privéleven heel hoog is. Zeker ouders van jonge kinderen en/of mantelzorgers staan daarom vaak doorlopend ‘Aan’. Van vrije tijd kom je dan zeker niet bij.
Veel professioneel begeleiders komen moeilijk tot rust wanneer ze niet aan het werk zijn. De Amerikaanse onderzoekster Michele Kremen Bolton onderzocht dit bij vrouwen. In ‘The third shift’ schrijft ze dat deze vrouwen eigenlijk drie diensten draaien: hun baan, de zorgtaken thuis en de derde in hun hoofd al piekerend. ‘While the first and second shifts may be physically exhausting, the third shift can be psychologically rending because many women use it to second-guess their motives, doubt their choices, and question their trade-offs’. Hierdoor blijft de aandacht gaan naar wat er gebeuren moet, wat anderen van jou nodig hebben en blijf je ‘Aan’.
Zorgprofessional Lieke herkende dit proces. Nadat ze weer was gaan werken na het kraamverlof van haar jongste, liep ze zichzelf doorlopend voorbij en kwam ze niet meer tot ontspanning. Door coaching kreeg ze weer controle en overzicht over haar drukke en verantwoordelijke baan, maar aan het eind van haar werkdag werd ze nog steeds overvallen door de volgende ‘dienst’. Het regelen van het huishouden en de aandacht voor haar kinderen bracht ze nauwelijks meer op en het schuldgevoel hierover hield haar vervolgens s-nachts wakker. Ze draaide absoluut de ‘Third Shift’.
In overleg met haar leidinggevende nam Lieke een paar maanden zorgverlof op als ‘reset’. Ze ruimde haar huis op, ontspannende met haar gezin, deed dutjes en speelde eindelijk weer eens saxofoon. Toen ze terugkeerde na het verlof had ze gezonde keuzes gemaakt: een dag méér werken en betere opvang voor de kinderen.
De uitknop vinden
De ‘uitknop’ vinden is een noodzakelijke voorwaarde om gezonde keuzes te kunnen maken. Maar hoe doe je dit wanneer je al erg overprikkeld en moe bent? Vaak ben je niet meer in staat om te kiezen of ga je voor de gemakkelijkste weg (zoals voor de TV met chips in plaats van wandelen in het bos).
Probeer dan deze oefening eens: Neem drie vellen papier en een pen. Geef ieder vel een titel: I) Hoe is het nu met mij?II) To do/niet vergetenen III) Plan.
- Ga even alleen zitten in een rustige ruimte
- Word je bewust van je gevoelens en gedachten en schrijf deze op vel I.
- Adem rustig en maak de uitademing een tel langer dan de inademing. Je lichaam krijgt het sein ‘veilig’: het mag gaan ontspannen
- ‘To do’ of ‘niet vergeten’-gedachten schrijf je op vel II. Je brein krijgt het sein ‘veilig’: het mag deze gedachten loslaten
- Vraag jezelf: waar heb ik nu behoefte aan? Zet deze activiteit(en) op vel III. Kijk vel II nog eens door: wat kan écht niet wachten tot morgen? Zet dit ook in je plan. Maak de lijst zo kort mogelijk en geniet van de ruimte die je hebt gecreëerd.
‘Uit’
Hoe heb ik mijn onverwachte vrije dag uiteindelijk ingevuld?
Nadat ik was gaan zitten, mijn gevoelens had opgeschreven en mijn plan had gemaakt, voelde ik al zoveel meer ontspanning. Ik heb een half uurtje voor me uit gestaard en genoten van de vogeltjes in de tuin. Daarna heb ik op mijn gemak de klusjes op mijn ‘to do’-lijst gedaan en keek s-avonds terug op een ontspannen en actieve vrije dag. Ik voelde me weer gevoed en had opnieuw ruimte om in mijn werk en thuis alert en creatief te zijn. Ik stond ‘Uit’!
In mijn boek Take Care! Zelfzorg voor professioneel begeleiders vind je meer tips om goed voor jezelf te zorgen.
